Deutschlandticket
 
Donderdag 1-6-23: van Berlijn naar Anklam
 
 

Kort na aankomst van de European Sleeper uit Den Haag in Berlijn Gesundbrunnen vertrekt de regionale trein naar Anklam. Mijn Deutschlandticket is hier geldig, dus ik hoef alleen nog een fietskaartje aan te schaffen.

Het eerste half uur zit deze trein nog behoorlijk vol met reizigers en fietsen, waarvan de meesten al in de trein zaten voordat ik erbij kwam. Veel van hen stappen uit in de voorsteden ten noorden van Berlijn. Daarna is er ruimte zat.
 
 
Vrijdag 2-6-23 van Strasburg via Pasewalk naar Prenzlau en
Zaterdag 3-6-23 van Prenzlau via Pasewalk naar Strasburg
 

 
Na twee dagen intensief veldwerk voor de Hanzefietsroute ben ik aan het eind van de middag in een gebied zonder campings. De camping in Prenzlau zou ik nog wel voor 20:00 uur kunnen bereiken, maar dan moet ik nu wel doorfietsen en stoppen met het maken van aantekeningen, waypoints en foto’s. Dat zou jammer zijn, want het traject naar Prenzlau is voor verbetering vatbaar. Een alternatieve route staat al op mijn gps, maar moet nog wel getest en beschreven worden. Dat doe ik liever wanneer ik nog alle tijd heb. Daarom neem ik in Strasburg de trein richting Prenzlau en neem ik de volgende ochtend vroeg weer een trein terug naar Strasburg. Dat kan dus weer met mijn Deutschlandticket, dat tot het eind van de maand geldig blijft. Ik moet nog wel fietskaartjes kopen.

Deze zomerse vrijdagavond zit de fietswagon al helemaal vol, dus zet ik mijn fiets voorlopig tegen een ongebruikte buitendeur. Een paar stations verder stappen er wat fietsers uit en kan ik een legale fietsplek bemachtigen. Wanneer ik in Prenzlau uitstap, nemen andere fietsers gelijk mijn plek weer in. Ik verwacht dat deze trein overvol in Berlijn gaat komen en ben blij dat ik niet verder hoef.
 

 
De volgende ochtend sta ik al om 7:30 uur op het station van Prenzlau te wachten op de trein die me terug gaat brengen naar Strasburg. Dit wordt een comfortabele rit, met alle ruimte om boemelend te ontbijten.

Hierna maak ik ruim een week geen gebruik van een trein. Wel zeg ik nu gelijk al mijn abonnement op het Deutschlandticket op. Zou ik dat pas na de tiende dag van deze maand doen, dan wordt de 49 euro voor de volgende maand ook nog afgeschreven. Dat zou jammer zijn, want dan ben ik in Engeland, waar ik meer heb aan een Senior Railcard dan aan een Deutschlandticket ;-)
 

Maandag 12-6-23 Van Brandenburg via Magdeburg, Braunschweig en Rheine naar Hengelo

 
 
Met slechts driemaal overstappen boemel ik met het Deutschlandticket naar Hengelo, waar ik verder naar Leiden kan reizen met een keuzedag van de NS. Daarnaast heb ik een Fahrradtageskarte Nahverkehr (€ 6,50) en een dagkaart fiets van de NS nodig.

Het is maandag en geen vakantietijd, dus nu geen stoelendans met andere fietsen in de trein. Wel is er af en toe een kinderwagen met gillende koters. Dan blijken mijn op maat gemaakte oordoppen weer eens onmisbaar.

Kort na mijn aankomst in Hengelo arriveert daar een vertraagde intercity uit Berlijn. Hier had ik mijn reis mee voort kunnen zetten, als er geen seinstoring bij Deventer was geweest. Nu moeten de reizigers van deze trein uitstappen en maar hopen dat er bussen komen om naar Deventer te reizen. Gelukkig kan ik nog met een trein van Blauwnet mee richting Zwolle. Dat het nog geen 18:30 uur is, vindt de dienstdoende conducteur geen probleem, want de twee schamele plekjes waar een fiets mag staan, zijn niet bezet. Het verschil met trein de waar ik net ben uitgestapt (die elk uur tussen Bielefeld en Hengelo tijdt) is wel enorm: die had bij elke ingang twee fietsplekken.

Gelukkig zijn de gestrande reizigers van de intercity uit Berlijn nog niet op het idee gekomen om mijn voorbeeld te volgen.
 
 

Zondag 17-9-23 Van Leiden via Groningen naar Weener
 
 
In september activeer in mijn Deutschlandticket weer voor een maand. Ditmaal wil ik naar Lübeck reizen en verdeel ik de reis over twee dagen. Zondagmiddag 17-9 reis ik van Leiden naar Weener, net over de grens bij Groningen. Zolang de Friesenbrücke over de Eems niet vervangen is, is dit een eindstation. Toevallig ook het verste station dat ik met een keuzedag op mijn OV-chipkaart nog kan bereiken. De Arrivatrein van Groningen naar Weener heeft al meer ruimte voor fietsen dan de intercity naar Groningen. (Die laatste begint in Den Haag, zodat er in Leiden meestal nog wel plek voor een fiets is.)
 

 
Ik fiets naar de plek waar de Friesenbrücke 2.0 moet komen. Er staan wat bouwwerktuigen achter een damwand en er is een drijfsteiger. Er gaat hier duidelijk iets gebeuren, maar ik vraag me wel af of hier volgens plan eind 2024 al een gebruiksklare brug kan liggen, negen jaar nadat de oude Friesenbrücke door een schip uit zijn voegen geramd werd.
 
 
Vlak voor Leer breng ik de nacht door op een camping.
 
Maandag 18-9-23 Leer-Bremen-Hamburg-Lübeck
 
 
De volgende ochtend wil ik tijdig vertrekken, zodat ik ‘s middags nog genoeg tijd over heb om Lübeck te verkennen. Helaas werkt Deutsche Bahn niet erg mee. Op het station van Leer laat een display maar liefst twee jobstijdingen zien voor reizigers met fietsen. De trein naar Emden rijdt ‘heute ohne Fahrradwagen’ en de trein naar Hannover ‘fällt aus’. Die laatste had ik tot Bremen willen nemen. Er zit niks anders op dan de volgende trein te nemen, die hopelijk over een uur komt.
 
 

Er zit helaas een nare adder onder het gras. De trein die ik had willen nemen, is een regionale trein, waarin het Deutschlandticket geldig is en fietsen in principe zonder reservering mee mogen. De trein waar ik nu op wacht, bestaat uit intercitymaterieel dat tot Bremen ook de status van een Regional Express heeft. Anders dan gebruikelijk zijn op dit traject regionale tarieven en het Deutschlandticket ook in IC-treinen geldig. Zou die uitzondering hier ook voor fietsen gelden? Het antwoord op deze vraag zal ik snel krijgen.

Zodra de deuren van de IC naar Bremen open gaan, springt een conducteur voor de ingang van de fietswagon.
‘Haben Sie eine Stellplatzreservierung?’, vraagt hij met strenge blik.
Ik leg uit dat ik een fietsticket heb en dat ik hier een uur geleden al stond te wachten op de trein naar Bremen, die nooit op is komen dagen.
Herr Schaffner is echter niet voor rede vatbaar. Natuurlijk weet hij allang dat de vorige trein naar Bremen is uitgevallen. Daarom staat hij nu zo fanatiek de toegang tot de fietswagon van zijn intercity te versperren. Gedupeerde reizigers zo goed mogelijk verder helpen is duidelijk niet zijn ding. Hij koestert de macht die hij ontleent aan regeltjes, die voor fietsen weer eens ongunstig uitvallen. Had ik hier met een kinderwagen en een krijsende koter gestaan, waarvoor geen reservering nodig is, dan had hij me in laten stappen. Zonder fietsreservering voor de IC-trein, die in Duitsland op de dag van vertrek sowieso niet meer geregeld kan worden, maak ik bij deze dienstklopper geen kans. Als ik hier ooit weer kom, neem ik mijn fietshoes mee, waarin ik twee helften van mijn fiets op kan bergen, die ik dan niet in de fietswagon maar ergens anders tussen de koffers of kinderwagens van andere reizigers neer kan zetten.

Gelukkig komt een uur later de Regional Express naar Bremen wel opdagen. Op deze maandagochtend buiten de vakantietijd is er meer dan genoeg ruimte voor mijn fiets. Ik kan ook niet geloven dat er in de vorige trein geen plek geweest zou zijn. Dan had Herr Schaffner dat op z'n minst met een welgemeend 'Es tut mir Leid' duidelijk kunnen maken.
 
 
In Bremen stap ik over op een trein van Metronom naar Hamburg. Dit is de grootste private spoorwegmaatschappij in Duitsland, die tussen Bremen, Hamburg en Hannover rijdt met lange dubbeldekkers. Mijn trein heeft zowel een fietswagon als een Mehrzweckwagen.
 
 
 
De fietswagon is een lege balzaal. In treinen van Deutsche Bahn zou ik dan gezelschap krijgen van kinderwagens en gilkikkers, maar bij Metronom hebben die ruimte zat in de Mehrzweckwagen. Ook klapstoelen ontbreken in de fietswagon. Zo te zien heeft men bij Metronom goed geluisterd naar ervaringsdeskundigen.
 
 
Op het altijd drukke en krappe Hamburger Hauptbahnhof moet ik weer verder met Deutsche Bahn. Ditmaal een voor Duitse begrippen niet zo grote fietswagon met klapstoelklevers en de onvermijdelijke kinderwagens, die hier heilig zijn: zelfs als ze niet zijn opgevouwen, mogen ze gratis mee. Dan hebben ze ook nog voorrang op fietsen. Voor kinderen tot 6 jaar is sowieso geen treinkaartje nodig.

Om vier uur bereik ik Lübeck. Ik zet mijn tent op de stadscamping en heb dan nog de hele avond om de binnenstad te bekijken. De komende tien dagen wil ik de Hanzefietsroute nafietsen tot Anklam, waar ik in juni uit de trein ben gestapt.
 
Maandag 25-9-23 Stralsund-Prora
 
 
Na een week ben ik bij het eiland Rügen. De Hanzefietsroute komt hier alleen langs de rustige, maar weinig spectaculaire zuidkust. Ik wil graag wat meer van Rügen zien, maar heb geen tijd om een rondje van 250 km langs alle kusten van dit eiland te zien. Dat zou ik het veldwerk voor de Hanzefietsroute niet af kunnen ronden. In plaats daarvan wil ik met de trein even heen en weer naar Sassnitz, daar een camping opzoeken en de volgende ochtend naar een rustig plekje bij de beroemde krijtrosten fietsen. Helaas rijden er wegens renovatiewerkzaamheden geen treinen naar Sassnitz. Wel naar Prora, dat daar 12 km vandaan ligt. Na een ontspannen rit met de trein is dat nog een krap uurtje fietsen.

De volgende ochtend fiets ik eerst naar de noordkust om daar een stuk langs de kliffen te kunnen wandelen.
 
 
Ook nu zijn er geen treinen op het station van Sassnitz, dus fiets ik weer naar Prora. Daar is echter net een trein vertrokken. De volgende komt pas 2 uur later. Zoekend naar een koffietentje beland ik in een soort gaarkeuken met een hoog DDR-gehalte. Zelfs kameraad Honnecker is hier nog niet van de muur gevallen.
 
 
Na een matig bakje ossikoffie (de cappuccino die ik vanochtend uit een automaat in de Lidl haalde, was beter) fiets ik nog even naar het nabijgelegen strand. Voor ik daar ben, beland ik in een surrealistische omgeving, waar omheiningen, betonrot en rijk getatoeëerde bezoekers de toon zetten.
 
 
Bij toeval ben ik in Seebad Prora beland: het megalomane, brutalistische Kraft-durch-Freude-project van de nazi’s, waar duizenden arbeiders vakantie hadden moeten vieren. In 1940 werd de bouw echter stopgezet. Het is nog gebruikt als noodhuisvesting van bewoners uit het zwaar gebombardeerde Hamburg. Daarna hebben er soldaten van het Rode Leger en de Nationale Volksarmee van de DDR gebivakkeerd. Inmiddels is een groot deel van het complex verbouwd door commerciële horeca-projectontwikkelaars. Ik had hier wel eens wat over gelezen, maar wist niet dat het op dit deel van Rügen lag. Dankzij een gemiste trein heb ik het nog even kunnen aanschouwen, voordat alle geschiedenis hier is weggemoffeld voor een nieuwe Costa del Rügen.
 
 
Dinsdag 26-9-23 Ostseebad Binz – Altefähr
 
 
De trein terug is eerst nog aangenaam rustig, totdat een grote groep luidruchtige scholieren instapt. Gelukkig stappen ze na een kwartier weer uit. In het liftloze station van Altefähr stuiter ik met mijn fiets van de trappen naar beneden.

Mijn Deutschlandticket is nog vier dagen geldig: drie dagen om naar Anklam te fietsen en dan een lange treinreis terug naar huis. Rügen smaakte naar meer. Als ik hier nog eens kom, ga ik zeker het hele eiland rondfietsen.
 
Vrijdag 29-9-23 Anklam-Stralsund-Rostock-Schwaan
 
 
‘s Middags rond 14 uur fiets ik Anklam binnen, waar ik bijna 4 maanden geleden begon met mijn veldwerk. Hier wacht ik op de eerste trein die naar Stralsund gaat. Daar stap ik over op een trein die van Rügen naar Rostock rijdt. Een korte derde treinrit brengt me naar Schwaan. Daar ligt een camping dichtbij een station, zodat ik morgenochtend tijdig kan beginnen aan rest van de terugreis. So far so good.
 
Zaterdag 30-9-23 Schwaan-Hamburg-Bremen-Leer
 
 
In Schwaan stopt om de 2 uur een regionale trein die rechtstreeks naar Hamburg rijdt. Die van 9:20 is al redelijk druk, maar ik vind nog wel een plekje voor mijn fiets met een leeg klapstoeltje ernaast. Beter had ik meteen in de volgende coupé een reguliere zitplek naast iemand anders kunnen kiezen, want op elk station stappen meer mensen in dan uit. Al binnen een half uur sta ik netjes mijn klapstoel af aan een gezin met een grote kinderwagen en een paar peuters die even later beginnen te krijsen. Ook de looppaden zijn dan volledig verstopt met reizigers. Uitstappen zou zelfs zonder fiets nog amper lukken. Gelukkig liggen oordopjes en paracetamol nog grijpbaar in mijn stuurtas.
 
 
Het laatste uur van de rit sta ik op een krap bemeten stukje vloer, leunend tegen het frame van mijn fiets. Tegenover mij lukt het een jonge man om de hele rit maar liefst twee klapstoelen bezet te houden: eentje voor zijn omvangrijke lijf en een ander stoeltje voor zijn al even volumineuze bagage. Niemand die hem daar weg krijgt. Misschien maar beter zo dan dat hij op mijn plek zou staan en met zijn volle gewicht tegen mijn fiets aan zou hangen…

Bij elke stop loopt de trein extra vertraging op omdat het steeds meer moeite kost om de deuren te sluiten. Uiteindelijk besluit de verkeersleiding om deze trein niet meer te laten stoppen op de resterende stations tot Hamburg Hauptbahnhof. Daar geniet ik van iets meer bewegingsvrijheid, wat schonere lucht en eindelijk koffie. Een aansluitende trein naar Bremen, die ook al vertraagd is, laat ik bij het zien van een bomvol perron maar schieten.

Het is de laatste dag van de maand. Morgen is mijn Deutschlandticket niet meer geldig. En dan valt deze dag ook nog in het weekend. Achteraf bezien was het niet slim om nu met de trein te reizen. Aan de andere kant begrijp ik nu wel beter waarom een paar Duitse vrienden laatst zo enthousiast waren over de NS (ze hadden geen fietsen bij zich) en in hun eigen land liever met Flixbus reisden ;-)

Gelukkig is de volgende trein naar Bremen een stuk leger, en niet van Deutsche Bahn, maar van Metronom met zo’n grote fietswagon zonder klapstoeltjes.
 
 
De laatste etappe van Bremen naar Leer is weer heerlijk ontspannen. Ostfriesland is blijkbaar geen populair reisdoel, want vanaf Oldenburg zijn veel plekken onbezet. Om 16:15 uur bereik ik Leer. I made it!

Moeten we nu blij zijn met het Deutschlandticket? Liever had ik gezien dat het geld dat nu wordt gebruikt om dit ticket mogelijk te maken, besteed werd aan de hoognodige verbetering van het Duitse spoornet, aanschaf van nieuw materieel, extra treinpersoneel en betere voorzieningen (zoals het creëren van geschikte ruimtes in treinen voor mensen met kinderen, wat je in Scandinavië vaak ziet). Voor de invoering van het Deutschlandticket reisde ik al vaak per trein door Duitsland en waren er ook al regelmatig vertraagde en overvolle treinen. Niet alleen regiotreinen, ook intercity's lopen vaak grote vertragingen op of vallen compleet uit. In Duitsland waren er altijd al diverse voordeeltarieven, maar het was vaak wel een hele puzzel om te doorgronden op welke trajecten die geldig waren. Het Deutschlandticket is een stuk makkelijker in het gebruik, maar ik vrees dat de kwaliteit van het reizen per trein er niet beter van wordt.
 
(Dit reisverslag heeft eerder op het wereldfietserforum gestaan)